नेपाल विद्युत प्राधिकरण (NEA) का पूर्व कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङ लाई हटाएर हितेन्द्र शाक्य लाई नियुक्त गरिएको निर्णयले चर्चा जनाएको छ। घिसिङले आफ्नो कार्यकालमा NEA लाई घाटाबाट मुनि ल्याउन सफल भएका थिए, तर उनलाई पदमुक्त गर्नुको पछि के कारण रहेछ? यस निर्णयको विश्लेषण गरौं।
कुलमान घिसिङको उपलब्धिहरू: NEA लाई घाटाबाट मुनि ल्याउने सफलता
- घाटाबाट मुनि ल्याउने पहिलो निर्देशक
- घिसिङले २०१६ मा NEA को नेतृत्व सम्हालेका थिए, जब संस्था प्रतिवर्ष ८ अर्ब रुपैयाँ घाटा मा चलिरहेको थियो।
- ५ वर्षभित्रै उनले NEA लाई लाभदायक संस्था बनाए (२०२१ मा २.५ अर्ब रुपैयाँ नाफा घोषणा गरेका थिए)।
- विद्युत कटानी घटाउने ऐतिहासिक उपलब्धि
- उनको नेतृत्वमा, नेपालमा दैनिक १६–१८ घण्टाको लोडशेडिङ घटेर मात्र कहिलेकाहीँ १–२ घण्टा मात्र सीमित भयो।
- भारतबाट विद्युत आयात गरी राष्ट्रिय ग्रिडलाई स्थिर बनाउन सफलता पाए।
- नेपाल-भारत विद्युत व्यापारमा सुधार
- उनले भारतसँग दुईतर्फी विद्युत व्यापार सम्झौता गरी नेपालले अतिरिक्त बिजुली निर्यात गर्न सक्षम बने।
- आन्तरिक कार्यशैलीमा सुधार
- NEA को भ्रष्टाचार र अकुशलता घटाउन कडा नीति लागू गरेका थिए।
- प्रशासनिक खर्च घटाएर संस्थालाई आर्थिक रूपमा सक्षम बनाए।
किन घिसिङलाई हटाइयो? राजनीतिक प्रभाव र विवाद
- सरकार परिवर्तनको प्रभाव
- घिसिङलाई देवेन्द्र राजकर्णीकालीन सरकार (एमाले) ले नियुक्त गरेको थियो।
- हालको प्रचण्ड-माओवादी गठबन्धन सरकारले आफ्नै नेतृत्व राख्न चाहेको हुन सक्छ।
- नेपाली राजनीतिमा “योग्यताभन्दा निष्ठा” को प्राथमिकता
- घिसिङले गैर-राजनीतिक रूपमा काम गरेका थिए, जुन नयाँ सरकारले पचाउन सकेन।
- नयाँ नियुक्ति हितेन्द्र शाक्य लाई सत्तारूढ दलको नजिकको व्यक्ति मानिन्छ।
- केही विवादहरू
- घिसिङले भारतसँगको विद्युत सम्झौतामा नेपालको पक्ष कमजोर पारेको आरोप (तर प्रमाणित भएन)।
- NEA मा कर्मचारी संघहरूसँग तनाव (घिसिङले अनावश्यक खर्च र भ्रष्टाचार विरुद्ध कडाई गरेका थिए)।
हितेन्द्र शाक्यले NEA लाई कहाँ लैजान सक्छन्?
- शाक्य ऊर्जा क्षेत्रका अनुभवी हुन्, तर उनी कुलमान घिसिङ जस्तो कडा प्रशासक हुन् कि हुँदैनन् भन्ने प्रश्न छ।
- चुनौतीहरू:
- NEA को वित्तीय स्थिरता कायम राख्नु।
- विद्युत उत्पादन बढाउन नयाँ आयोजनाहरू सुरु गर्नु।
- भ्रष्टाचार र अकुशलतालाई नियन्त्रण गर्नु।
निष्कर्ष: के घिसिङलाई हटाउनु उचित थियो?
✅ यदि लक्ष्य NEA मा राजनीतिक नियन्त्रण बढाउनु थियो भने, हो।
❌ तर यदि लक्ष्य संस्थाको कार्यक्षमता र आर्थिक सुदृढता थियो भने, घिसिङलाई हटाउनु गलत निर्णय हो।
कुलमान घिसिङ नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा एकदमै सफल प्रशासक थिए। उनको हटाइएको निर्णयले योग्यताभन्दा राजनीतिक निष्ठालाई प्राथमिकता दिएको देखिन्छ। हितेन्द्र शाक्यले घिसिङको विरासत कायम राख्न सक्छन् कि भन्ने नेपालका बिजुली उपभोक्ता र अर्थविद्हरूको प्रमुख चासो हो।
तपाईंको विचार के छ?
कुलमान घिसिङलाई हटाउनु उचित भयो कि भएन? तपाईंको प्रतिक्रिया कमेन्टमा राख्नुहोस्।
