प्रवासी नेपाली कामदारहरूको संघर्ष: खाडी मुलुकहरूमा मृगौला असफलता र राहतको खोजी
खाडी मुलुकहरूका हलचलपूर्ण शहरहरूमा हजारौं नेपाली प्रवासी कामदारहरू यस्ता कठिनाइहरूको सामना गर्दैछन् जुन कल्पनासम्म गर्न सक्दैन। राम्रो जीवनको सपना, राम्रो तलबको वचन र घर फर्केर आफ्नो परिवारलाई रकम पठाउने आशाले तिनीहरूलाई यी विदेशी भूमिहरूमा अवसरको खोजी गर्न बाध्य पार्छ। तर, धेरैका लागि, ती कामदारहरूको वास्तविकता निकै कठोर हुन्छ। स्वास्थ्य र सुरक्षा मापदण्डहरूको बारेमा जागरूकता नहुँदा जति सङ्घर्ष गरिरहेका छन्, ती कामदारहरूको स्वास्थ्यमा गम्भीर असर परेको छ। यस लेखमा, हामी खाडी मुलुकहरूमा नेपाली कामदारहरूको संघर्ष र तिनीहरूको परिवारमा पठाइने रकमको प्रभावबारे चर्चा गर्नेछौं।
सपना तर्फको यात्रा: प्रवासी कामदारहरूको जीवनको झलक
धेरै नेपाली कामदारहरूको लागि, खाडी क्षेत्र राम्रो भविष्यको वचन दिन्छ। उच्च तलब र घर फर्केर आफ्नो परिवारलाई रकम पठाउने सम्भावना सबैभन्दा ठूलो प्रेरणा हो। तर, धेरै नेपाली कामदारहरूको अनुभवमा, यो सपना प्रायः दुःस्वप्नमा परिणत हुन्छ।
उदाहरणको लागि, सुजन थामी भन्ने व्यक्तिले २०१७ मा कतर जानु भएको थियो। उहाँले आफ्नो परिवारको लागि स्थिर भविष्यको खोजी गर्दै काम गर्ने विचार गरेका थिए। ३२ वर्षको उमेरमा, थामीको मनमा आकांक्षा थियो र उनले विश्वास गरे कि कतरमा बिताएको समय नै उनको परिवारको आर्थिक भविष्यको कुञ्जी हुनेछ। तर, उनको सपना जब चुरियो भने, मजदूरी कम्पनी जसले उनलाई कतर पठाएको थियो, उनले उनलाई सुरक्षा गार्डको काम दिनुको सट्टा निर्माण कार्यमा काम गर्न बाध्य पार्यो।
काम निकै कठिन थियो। बिहान ८ बजे देखि २ बजे सम्म, थामी र उनका सहकर्मीहरूले असह्य तातोको सामना गर्नुपर्यो। पानीको आपूर्ति पनि कम थियो। “हामीलाई १५० भन्दा बढी कामदारहरू थिए, तर पिउने पानीको मात्रा पर्याप्त थिएन। कहिलेकाहीं, हामीलाई खारे पानी पिउनु पर्थ्यो किनकि अरु विकल्प थिएन,” थामी सम्झन्छन्।
स्वास्थ्य संकट: मृगौला असफलता र डाइलिसिसको यात्रा
तिनीहरूले कठिन कार्यको सामना गरेका थिए, तर एक दिन थामी आफ्नो दाहिने आँखामा अनौठो असजिलो महसुस गर्न थाले। केहि दिनपछि उनको आँखामा रगत जम्यो र शरीर सुस्त महसुस गर्न थाल्यो। एक हप्ता पछि, उनी कतरको एक अस्पतालमा गए, जहाँ उनलाई मृगौला असफलताको निदान गरिएको थियो। दुई मृगौला असफल भएका थिए र डाक्टरहरूले उनलाई तुरुन्त डाइलिसिसको सल्लाह दिए।
यो निदान थामीको लागि जीवनको एक महत्वपूर्ण मोड बन्यो। उनले कतरमा चार पटक डाइलिसिस गराए, तर २०१८ मा नेपाल फर्के। स्वास्थ्य र आर्थिक भारको साथ, थामीको यात्रा नयाँ ढंगले सुरु भयो। “मैले कहिल्यै पत्तो पाएन कि पानी पिउनु कति महत्त्वपूर्ण छ,” थामी पछुताउँछन्। “मैले एक दिनमा एक वा दुई पटक मात्र पिसाब गरे। अब म यो रोगसँग बाँच्न बाध्य छु।”
डाइलिसिसको कठिन यात्रा: जीवनभरको संघर्ष
नेपाल फर्केपछि थामीले विभिन्न अस्पतालहरूमा डाइलिसिस उपचार खोज्न थाले। तर उपचारको स्थिरता प्राप्त गर्न चुनौतीपूर्ण भयो। अन्ततः उनले काठमाडौंको नेशनल किड्नी सेन्टरमा डाइलिसिस सुरु गरे र त्यहाँ निरन्तर उपचार गरिरहेका छन्। थामीको अनुभव नेपाली प्रवासी कामदारहरूको लामो र कठोर संघर्षको प्रतिनिधित्व हो, जसले स्वास्थ्य र जीवनका प्रमुख पक्षहरूमा गम्भीर असर पुर्याउँछ।
यसैले, थामीको मृगौला असफलता र उसका स्वास्थ्य समस्याहरू केवल खाडीमा काम गर्ने कठोर परिस्थितिहरूको परिणाम मात्र होइन, यी समस्याहरू प्रायः नानी स्वास्थ्य जस्ता कुरा नजि गर्नुको परिणाम पनि हुन्।
मृगौला रोगको महामारी: प्रवासी नेपाली कामदारहरूमा प्रभाव
नेपाली प्रवासी कामदारहरूमा मृगौला रोग एक बृद्धि भइरहेको चिन्ता हो। खाडी देशहरूमा काम गर्ने अधिकांश नेपालीहरू, जहाँ अत्यधिक गर्मी र कठिन श्रमका अवस्थामा काम गर्ने अवस्था छ, ती कामदारहरू प्रायः पानीको कमी र खराब स्वास्थ्य मापदण्डका कारण मृगौला समस्याहरूको सामना गर्छन्। लामो समयसम्म अपर्याप्त पानी पिउनु र स्वस्थ जीवनशैलीमा चासो नगर्नु यसका कारण हुन्।
अर्को उदाहरण हस्तिमाया लिम्बु को हो। उहाँ ५० वर्षको उमेरमा आफ्ना समस्याहरूको बारेमा सम्झनुहुन्छ। उहाँ साउदी अरेबिया जानुभयो र घरेलु कामदारको रूपमा कार्य गर्न थाल्नुभयो। साउदी अरेबियामा एक दशक बिताएपछि २०१२ मा ओमानीमा गएर काम गर्न थाल्नुभयो। नियमित ५ बजे बिहानदेखि ११ बजे राति सम्म काम गर्दा उनले आफ्नो स्वास्थ्यलाई उपेक्षा गरे।
“मैले पर्याप्त पानी पिएन। केवल जब म अत्यधिक प्यास भएको महसुस गर्थें तब मात्रै पानी पिउँथें,” उहाँ भन्छिन्। स्वास्थ्य समस्या बढी भयो र उहाँलाई मृगौला असफलता भएको पत्ता लाग्यो। उहाँ अहिले नेपाल फर्केर डाइलिसिस गरिरहनु भएको छ। खाडी देशमा आफ्नो ज्यान र स्वास्थ्यसँग खेल्दै उहाँ र थामी जस्ता कामदारहरूले ठूलो बलिदान दिएका छन्।
पैसा पठाउने प्रभाव: एउटा दोधारको ढोका
जबकि नेपाली प्रवासी कामदारहरूको संघर्ष प्रायः अनदेखा गरिएको छ, उनीहरूको योगदान नेपालको अर्थतन्त्रमा अत्यधिक महत्त्वपूर्ण छ। प्रवासी कामदारहरूले पठाएका रकमले नेपालको जीडीपीमा ठूलो अंश पुर्याउँछ। विश्व बैङ्कका अनुसार, नेपाल संसारका उच्चतम रकम प्राप्त गर्ने मुलुकहरू मध्ये एक हो।
प्रवासी कामदारहरूले पठाएका रकमहरू प्रायः घर फर्केका परिवारको मुख्य आयको स्रोत बनिरहेका छन्। तर, जबकि रकम पठाइन्छ, यो सँगै स्वास्थ्यको चोटपटक पनि हुन्छ। परिवारले ध्यान दिँदैन कि ती कामदारहरूको स्वास्थ्य गम्भीर अवस्थासम्म पुग्न सक्छ।
जागरूकता र सहयोगको आवश्यकता
खाडी मुलुकहरूमा नेपाली प्रवासी कामदारहरूको अनुभवले एउटा स्पष्ट आवश्यकता देखाउँछ। सरकारले र विभिन्न संस्थाले प्रवासी कामदारहरूको भलाईमा केहि सुधार ल्याएको भए पनि अझ धेरै गर्नुपर्ने काम बाँकी छ। कामदारहरूलाई राम्रो स्वास्थ्य, सुरक्षित कामकाजी अवस्था र पानी, उच्च रक्तचाप, मृगौला समस्या जस्ता स्वास्थ्य समस्याबारे शिक्षित गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।
आवश्यक हो कि तिनीहरूलाई पर्याप्त पानी पिउन, स्वस्थ आहारमा ध्यान दिन र चिकित्सा सहायता लिनको महत्त्व बारे सिखाइयोस्। यो प्रवृत्तिलाई सुधार्नका लागि सरकारको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ।
अन्तिम विचार: परिवर्तनको आह्वान
थामी, लिम्बु र अन्य अनगिन्ती नेपाली कामदारहरूको कहानी एक बलिदान र संघर्षको द्योतक हो। जबकि तिनीहरूको प्रयासले देशको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पुर्याउँछ, तिनीहरूको स्वास्थ्य प्रायः बेवास्ता गरिन्छ। अब नेपाललाई आफ्नो कामदारहरूको स्वास्थ्य र भलाइमा ध्यान दिन आवश्यक छ। यो कुरा न केवल पैसा पठाउनको बारेमा मात्र, बरु जीवन र स्वास्थ्यको कुरा पनि हो।
