काठमाडौं, फाल्गुन १: आज विश्वभर विश्व रेडियो दिवस विभिन्न चेतनामूलक कार्यक्रम गरी मनाइँदै छ। संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय शैक्षिक, वैज्ञानिक एवं सांस्कृतिक सङ्गठन (युनेस्को) को आह्वानमा यस वर्ष द्रुत गतिमा परिवर्तनशील विश्वमा जलवायु परिवर्तनका कारण उत्पन्न समस्या र अनुकूलनबारे सचेतना फैलाउने उद्देश्यका साथ रेडियो कार्यक्रमहरू प्रसारण गरिँदै छन्।
रेडियो दिवसको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
सन् २०११ मा युनेस्काका सदस्य राष्ट्रहरूले फेब्रुअरी १३ लाई अन्तर्राष्ट्रिय रेडियो दिवसका रूपमा मनाउन प्रस्ताव गरे। यस प्रस्तावलाई राष्ट्रसङ्घीय महासभाले २०१२ मा अनुमोदन गरेपछि औपचारिक रूपमा यो दिवस मनाउन थालिएको हो। यस दिवसलाई मनाउने मुख्य उद्देश्य भनेको रेडियोको महत्त्वलाई उजागर गर्दै यसले समाजमा पुर्याएको योगदानको सम्मान गर्नु हो।
रेडियो: सशक्त सञ्चार माध्यम
रेडियो लोकतान्त्रिक बहसका निम्ति शक्तिशाली माध्यम मानिन्छ। विश्वव्यापी रूपमा सबैभन्दा बढी सुनिने माध्यमको रूपमा रहेको रेडियो सस्तो, सुलभ र प्रभावकारी सञ्चार साधन हो। यो ग्रामीण क्षेत्रदेखि शहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने सबैखाले मानिससम्म सजिलै पुग्छ।
रेडियोले समाजको विविधता झल्काउनुका साथै एकता कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। आवाजविहीनहरूको आवाज बन्ने, प्रतिनिधित्व गर्ने, सुन्न र सुनाउने माध्यमको रूपमा रेडियोले निर्वाह गरेको भूमिका अतुलनीय छ।
रेडियोको योगदान र प्रभाव
रेडियोले विशेष गरी विपत्तिका बेला तथा दुर्गम क्षेत्रका सर्वसाधारणको भरपर्दो साथीको रूपमा काम गरेको छ।
- सूचना प्रवाहमा रेडियोको भूमिका अहम् रहँदै आएको छ।
- मनोरञ्जनका साथै शिक्षामूलक कार्यक्रमहरू प्रस्तुत गरेर समाजमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याएको छ।
- जलवायु परिवर्तनजस्ता विश्वव्यापी चुनौतीहरूबारे जनचेतना फैलाउन मद्दत गरिरहेको छ।
- लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतालाई प्रवर्द्धन गर्दै नागरिकलाई सशक्त बनाउन भूमिका खेलिरहेको छ।
रेडियो: भविष्यका सम्भावना
डिजिटल युगमा पनि रेडियोको प्रभाव घटेको छैन। इन्टरनेट रेडियो, पोडकास्टिङ र एफएम प्रविधिले यसलाई अझ व्यापक बनाएको छ। प्रविधिको विकाससँगै रेडियोले नयाँ आयाम पाउँदै गएको छ, जसले अझ प्रभावकारी सूचना सम्प्रेषण गर्न सक्ने सम्भावना बढाएको छ।
आजको दिन, विश्वभरका सञ्चारकर्मी, प्रसारक तथा श्रोताहरूले रेडियोको योगदानलाई स्मरण गर्दै यसलाई अझ प्रभावकारी बनाउन प्रतिबद्धता जनाउँदै छन्।
