दैलेख, ७ मंसिर:
नाबालकमै आमा गुमाएका चामुण्डाविन्द्रासैनी नगरपालिका–९, दैलेखका नगेन्द्र खड्का अहिले ५० वर्षका भए। कुनै समय रेडियो समाचार सुनाउँदै गाउँलेलाई सूचना दिने खड्का अहिले व्यावसायिक सागसब्जी खेतीबाट वार्षिक पाँचदेखि छ लाखसम्म आम्दानी गर्दै आएका छन्। उनले छोरा सागरको नाममा ‘सागर कृषि तथा पशुपक्षी फार्म’ दर्ता गरी गाउँमै तरकारी खेतीलाई व्यापक बनाए।
गाउँमै कृषि व्यवसायबाट आत्मनिर्भरता
छ रोपनी जग्गामा खेती गर्दै आएका खड्काले सिमी, बन्दा, टमाटरजस्ता तरकारीको उत्पादनमा विशेष ध्यान दिएका छन्। गाउँका धेरैजसो युवा रोजगारीका लागि खाडी मुलुक जान्छन् तर खड्काले भने गाउँमै परिश्रम गरेर आत्मनिर्भर जीवन बिताउँदै आएका छन्।
उनले ठट्टा गर्दै भने, “कलाकार पशुपति शर्मा र सीता केसीले गाएको ‘मलाई अमेरिका यही, मलाई जापान पनि यही’ जस्तै मेरो जीवन हो। ती गीत जस्तै म पनि गाउँमै खुशी छु।”
तरकारी संकलन केन्द्रको अभाव
गाउँमै तरकारी संकलन केन्द्र नहुँदा उनी डोकोमा तरकारी बोकेर जम्बुकाँधजस्ता बजारमा पुर्याउँछन्। ५५ केजी तरकारी बोकेर जाँदा समेत कुनै गुनासो नगर्ने खड्का भन्छन्, “डोको बोक्दा थाप्लोका रौं गइसके, तर परिश्रम गर्नु नै मेरो धर्म हो।”
उनकी श्रीमतीले दुई भैंसी, एक हल गोरु, र केही बाख्रापालन गरेर साथ दिएकी छन्। चार सन्तानमध्ये जेठा छोराले गाउँमै व्यापार गर्छन् भने कान्छो छोराले भेटेनरी कोर्स पूरा गरेका छन्।
‘गाउँले एफएम दाइ’को नामको कथा
वि.सं. २०५८ मा सानो खुद्रा पसल चलाउँदा रेडियोका समाचार गाउँलेलाई सुनाउने बानीले खड्कालाई ‘गाउँले एफएम दाइ’ को उपनाम दिएको हो। त्यो समयमा माओवादी द्वन्द्व उत्कर्षमा थियो। रेडियो नेपाल, वागीश्वरी एफएम, फूलबारी एफएम जस्ता स्रोतबाट समाचार सुनेर गाउँलेलाई सुनाउने उनको शैली लोकप्रिय थियो।
कृषि, टिकटक र गीत-संगीत
खड्का हिजोआज टिकटकमा कृषिसम्बन्धी जानकारीमूलक भिडियो बनाएर सेयर गर्छन्। लोकगीत र देउडामा पनि रुचि राख्ने उनले रेडियो नेपालका चर्चित कार्यक्रम सुनेर प्रेरणा लिएका हुन्।
निर्वाचनमा तरकारी बिक्री र टमाटरको माला
वि.सं. २०७९ को निर्वाचनको समयमा खड्काले आफ्नो उत्पादन धेरै बेचे। “मंसिरमा मात्रै २० हजार रुपैयाँको सिमी बिक्री भयो। उम्मेदवारलाई सिमी र टमाटरको माला लगाइदिएँ,” उनले भने।
खड्काले आफूले उत्पादन गरेका बीउसमेत बिक्री गर्ने गरेका छन्। उनले बताए अनुसार, “चिचिन्डोका बेर्नाबाट फागुन–चैतमा मात्रै २५ हजार रुपैयाँको आम्दानी भयो।”
सिंचाइ र अनुदानको समस्या
सिंचाइको लागि पोखरी निर्माण गरेका खड्काले ठूलो मुहान नभएकाले समस्या रहेको बताए। उनले अहिलेसम्म राज्यबाट कुनै अनुदान नपाएको गुनासो पनि गरे।
निष्कर्ष
नगेन्द्र खड्काले सामान्य जीवनबाट व्यावसायिक कृषकसम्मको यात्रा तय गरेर गाउँमा उदाहरणीय काम गरेका छन्। गाउँका किसानलाई तरकारी खेती सिकाउँदै आएका खड्का, चामुण्डाविन्द्रासैनी नगरपालिकाबाट पुरस्कृतसमेत भएका छन्। उनको जस्तै मेहनत र लगनशीलता अन्य कृषकका लागि प्रेरणादायी बन्न सक्छ।
