काठमाडौँ। दुग्ध विकास संस्थानले काठमाडौँ महानगरपालिकालाई आफ्नो सम्पत्ति कर तिरेको छ। संस्थानले २०८१ पुस २८ गतेको मूल्याङ्कनबमोजिम काठमाडौँको लैनचौरमा रहेको सम्पत्तिका लागि १ करोड २ लाख ८७ हजार ९२६ रुपैयाँ २ पैसा कर दाखिला गरेको हो।
२०४९ सालदेखि २०८१ सालसम्मको कर दाखिला
वडा नम्बर २६ का सचिव केदार रिमालले दिएको जानकारी अनुसार, यो कर आर्थिक वर्ष २०४९-०५० देखि २०८१-०८२ सम्मको घरजग्गा तथा सम्पत्ति करको मूल्याङ्कन गरी दाखिला गरिएको हो।
महानगरपालिकाको राजस्व विभागले सरकारको स्वामित्वमा रहेका विभिन्न १२ वटा व्यवसायिक संघ-संस्थाहरुलाई कर दाखिला गर्न पत्राचार गरेको थियो। दुग्ध विकास संस्थानले यसै अनुरोधलाई पालना गर्दै कर दाखिला गरेको हो।
कर संकलनसम्बन्धी कानुनी प्रावधान
महानगरपालिकाले जारी गरेको राजस्व ऐन २०७५ तथा आर्थिक ऐनहरूले सम्पत्ति करको दर र संकलन प्रक्रियालाई व्यवस्थापन गरेका छन्। नक्सा पास भएको दुई वर्षलाई निर्माण अवधि मान्ने तथा त्यसपछिको अवधिदेखि घरजग्गा र सम्पत्ति कर गणना गर्ने व्यवस्था रहेको छ।
राजस्व विभागका प्रमुख दीपक अधिकारीका अनुसार, ऐन र संवैधानिक प्रावधानअनुसार पत्राचार गरी कर दाखिला गर्न अनुरोध गरिएको थियो। महानगरको राजस्व विभागले पहिलो चरणमा ३५ दिनको समय तोकेर कर तिर्न पत्र, इमेल, वा म्यासेज मार्फत सम्पर्क गर्छ। यो अवधिमा कर दाखिला नगर्नेहरूलाई आवश्यक परेमा थप १० दिनको समय प्रदान गर्न सकिने व्यवस्था ऐनले गरेको छ।
कर नतिर्नेका लागि थप कारबाही
दिइएको समयभित्र कर दाखिला नगर्ने करदाताका लागि पत्रपत्रिका, वेबसाइट, तथा अन्य सञ्चार माध्यमबाट २१ दिने सूचना जारी गरिनेछ। यस अवधि पछिसमेत कर दाखिला नगर्ने करदाताको भवनमा ७ दिने सूचना टाँस गरिनेछ। अन्तिम विकल्पका रूपमा, बक्यौता कर नतिर्ने करदाताको भवन, व्यवसाय, वा कार्यालय सिलबन्दी गर्ने प्रावधान ऐनमा समावेश गरिएको छ।
सम्पत्ति करको अधिकार र ऐन
नेपालको संविधानको धारा २७४ र अनुसूचीअनुसार सम्पत्ति कर संकलन गर्ने अधिकार स्थानीय तहलाई प्रदान गरिएको छ। स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ तथा अन्तरसरकारी वित्त व्यवस्थापन ऐन २०७४ ले गाउँपालिका र नगरपालिकालाई स्थानीय कानुनअनुसार सम्पत्ति कर लगाउने अधिकार दिएको छ।
महानगरपालिकाको आर्थिक गतिविधि
काठमाडौँ महानगरपालिकाको आर्थिक वर्ष २०८०-०८१ मा कुल आय १० अरब ६४ करोड ६७ लाख ९१ हजार रुपैयाँ थियो। चालु आर्थिक वर्षमा १२ अरब ९० करोड ६३ लाख २५ हजार रुपैयाँ आयको लक्ष्य राखिएको छ। २०८१ माघ ३ गतेसम्म ५ अरब ५९ करोड ९८ लाख ९३ हजार २९६ रुपैयाँ राजस्व संकलन भइसकेको छ।
निष्कर्ष
काठमाडौँ महानगरपालिकाले सम्पत्ति कर संकलन प्रक्रियालाई व्यवस्थित गर्दै आइरहेको छ। दुग्ध विकास संस्थानले गरेको कर दाखिला स्थानीय सरकारका लागि उदाहरणीय कदम भएको छ। यसले महानगरपालिकालाई निर्धारित राजस्व लक्ष्य हासिल गर्न सहयोग पुग्ने देखिन्छ।
